Karpacz

KarpaczKarpacz leży u stóp Śnieżki w dolinach Łomnicy i jej dopływów: Łomniczki, Bystrzyka, Budniczej Strugi, Dzikiego Potoku, Płomnicy, obecnie jest jednolitym organizmem miejskim, który jednak powstał z kilku dawniejszych osiedli, wsi, osad oraz skupisk bud pasterskich.
Na przełomie XII i XIII wieku, Kotlina Jeleniogórska, a przede wszystkim same Karkonosze były terenem prawie niezamieszkałym. Potwierdzają ten stan rzeczy źródła historyczne. Tylko sześć miejscowości zostało wymienionych w XIII wiecznych dokumentach: Stara Kamienica 1242, Jelenia Góra 1281, Cieplice 1281, Malinnik 1288, Rybnica 1288, Jeżów 1299. Kolejne dwadzieścia dwie miejscowości spotykamy we wzmiankach pochodzących z przełomu XIII i XIV wieku. Wśród nich są również takie, które leżą w najbliższym sąsiedztwie współczesnego Karpacza: Miłków, Ściegny, Sosnówka, ale nie wymienia się żadnej osady, czy też wsi leżącej w obecnych granicach administracyjnych miasta.
Pierwszymi, legendarnymi poszukiwaczami złota w Karkonoszach, według Quiringa, mieli być Kreteńczycy około 2000 lat p.n.e. Jednak już bezsporne dowody potwierdzające pobyt poszukiwaczy złota i szlachetnych kamieni na terenie Karkonoszy i samego Karpacza można stwierdzić w potokach leżących na północ i północny-wschód od Karpacza w Płóczkach, Ścięgnach, Wilczej Porębie, a także w Sowiej Dolinie, która według Quringa odwiedzana była już przez Celtów, którzy około IV-III wieku p.n.e. mieli prowadzić swoje prace poszukiwacze w okolicach Karpacza. Potwierdzać to mają typowe kształty starych szybów górniczych, jak również nazwy geograficzne zawierają-ce wyraz „Eule" czyli zniekształcone celtyckie określenie ,Jilo-va", oznaczające złoto. Dlatego też Quiring twierdzi, iż Sowia Dolina już w starożytności była miejscem, gdzie Celtowie poszukiwali złota. Później wspominano o niej w XV-wiecznych „Walońskich Księgach". Złoto wydobywano również w Łomniczce, Złotym Potoku, Łomnicy, jak również w pobliżu Małego Stawu i na Równi pod Śnieżką.
Początki Karpacza giną w mrokach dziejów. Pierwsza wzmianka w Karpaczu, a dokładniej o jednej z dzisiejszych jego dzielnic pochodzi z początku XV wieku. Powstanie owej osady związane miało być z wielkim oberwaniem chmury, które zniszczyło wieś Broniów. Jej mieszkańcy mieli się według legendy przenieść do Sosnówki oraz Płóczek, gdzie osiedlić się mieli pomiędzy Łomnicą i Łomniczką na wysokości dzisiejszego dworca ko-lejowego. Potwierdzeniem tej tezy, jest dokument sprzedaży datowany na 21 maja 1418, gdzie zostają po raz pierwszy wymienione Płóczki (Twerchseifen) w okręgu Jelenia Góra (Hirschberg). Rozwój osady został jednak bardzo szybko przerwany przez najazdy husytów, którzy zniszczyli leżącą nie opodal kaplicę św. Anny oraz Miłków. Jednak osadnictwo przetrwało na tym terenie trudny czas wojen husyckich, ponieważ zachował się dokument pochodzący z roku 1491, w którym zostaje wymieniony Miłków, Ściegny oraz Płóczki (Querichseifen) w okręgu Jelenia Góra. Ziemi nadające się pod uprawę było jednak mato. W posiadaniu magistratu miasta Budziszyn znajdowała się tzw. „Fassions-Tabellen" z roku 1576, w której umieszczony zosta} opis okręgu jeleniogórskiego, a w nim dane dotyczące Płóczek (Querkseyffen). Gospodarstwa były niewielkie, ponieważ na 5 łanach gospodaruje aż 7 gospodarzy.
Tekst: Ryszard Rzepczyński

Osada poszukiwaczy złota powstała w XII wieku. Pierwsze zapiski o Karpaczu pojawiły się w "Księgach Walońskich" z końcem XIV wieku. Płóczki po raz pierwszy wymieniono w dokumencie z dnia 21 maja 1418 roku. Podczas wojny trzydziestoletniej (1618-1648) na terenie Karpacza osiedlili się uciekinierzy religijni z Czech. Po wybudowaniu kaplicy św. Wawrzyńca na Śnieżce (poświęconej 10 sierpnia 1681 roku przez cysterskiego opata Bernarda Rosa), Karpacz znalazł się na szlaku tzw. turystyki pielgrzymowej. W 1772 roku założono szkołę ewangelicką. Poświęcony w dniu 28 lipca 1844 r. drewniany kościółek ewangelicki, sprowadzony z norweskiego miasteczka Vang przez króla Prus Fryderyka Wilhelma IV, stał się atrakcją turystyczną Karpacza - znany obecnie jako Świątynia Wang. W związku z napływem turystów, w II połowie XIX wieku nastąpił rozwój osady: powstały hotele, zajazdy, gospody i noclegi w Karpaczu. W Karpaczu Górnym w 1914 r. znajdowało się 12 hoteli i 54 pensjonaty, dysponujące łącznie około tysiącem miejsc noclegowych. W 1945 miejscowość została wcielona do Polski. Dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. Prawa miejskie uzyskał Karpacz w 1960r.

Bolków | Duszniki Zdrój | Golińsk | Jagniątków | Karpacz | Kowary | Krynica Zdrój | Libusza | Łomnica | Michałowice | Muszyna | Mysłakowice | Nowy Sącz | Piechowice | Piwniczna Zdrój | Polanica Zdrój | Poronin | Przesieka | Rzeczka | Sobótka | Sosnówka | Stary Sącz | Stronie Śląskie | Szczawnica | Szczyrk | Szklarska Poręba | Ustroń | Wierchomla Mała | Wisła | Zakopane | Zieleniec | Żegiestów