Wdzydze Kiszewskie

Wdzydze Kiszewskie (kaszb. Wdzydze, niem. Wdzidze)– wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie kościerskim, w gminie Kościerzyna, na Pojezierzu Kaszubskim i na obszarze Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego. Wieś jest siedzibą sołectwa Wdzydze Kiszewskie, w którego skład wchodzą również miejscowości Gołuń, Zabrody i Kruszyna. Prowadzi tędy również turystyczny POL Szlak czerwony.svg Szlak Kaszubski. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego. Jest to miejscowość turystyczna na Kaszubach, położona nad jeziorem Gołuń, siedziba najstarszego w Polsce skansenu Kaszubskiego Parku Etnograficznego założonego w 1906 przez nauczyciela miejscowej szkoły Izydora Gulgowskiego i jego żonę Teodorę. Zgromadzono w nim obiekty ludowe z XVII-XIX wieku, w tym kompletne wyposażenie kilku budynków. W skansenie znajduje się między innymi XVII-wieczny kościółek przeniesiony ze Swornegaci, chata z Piechowic oraz wiatrak holenderski. Pierwsza pisana wzmianka o jeziorze Wdzydze pochodzi z 1258 i ma związek z przynależnością do starostwa kiszewskiego. Pod koniec XVII w. we wsi Wdzydze mieszkało 11 rybaków i karczmarz. W 1780 wieś liczyła 40 mieszkańców. W końcu XIX w. była to wieś wyjątkowo biedna (z powodu piaszczystej gleby) i odcięta od świata. Mieszkańcy corocznie od wiosny do jesieni pracowali na saksach – u bauerów na Żuławach, w Saksonii i Meklemburgii. Wracali późną jesienią i aż do wiosny żyli w dotkliwej biedzie. W 1894 roku podczas germanizacji historycznego nazewnictwa pomorskiego Niemcy zastąpili nazwę historyczną Wdzidze poprzez sztuczną i obcą kulturowo formę Sanddorf.